De Zweedse Kerstmarkt haalt het Zweedse kerstgevoel naar Groningen. Maar wat is dat nu precies, het Zweedse kerstgevoel? We nemen je mee in de Zweedse kerstperiode, eentje die bol staat van de tradities met huiselijke gezelligheid, licht in de duisternis en veel eten. Tijdens de kerst is zelfs een prominente rol voor Donald Duck weggelegd.
Advent
Om je mee te nemen in de Zweedse kerst is het handig om eerst de betekenis van ‘jul’ te kennen. Dit staat simpelweg voor ‘kerst’. Hiermee snap je meteen waar ‘jullkalendern’ voor staat. Met deze adventskalender, die je bijna in ieder Zweeds huis spot, starten de kerstfeestelijkheden. Vier zondagen voor kerst gaat het eerste adventkaarsje in huis aan en duiken de Zweden meteen de keuken in om peperkoekenhuisjes te bakken. De start van de kerstperiode is zo speciaal voor de Zweden, maar eigenlijk voor alle Scandinaviërs, dat het haar eigen naam heeft gekregen: första advent.
24 december
Van Sint Lucia, het Zweedse lichtfeest op 13 december, en nog drie adventzondagen kom je uiteindelijk uit bij de kerst. In tegenstelling tot Nederland vieren de Zweden de kerst op 24 december en houden ze het bij één kerstdag. Op 25 december buiken ze uit en genieten ze van de cadeaus, een dagje later begint het normale leven alweer. De uitverkoop start en een groot deel van de Zweden gaat weer aan het werk.
Kijken we in Nederland tijdens de kerst massaal voor de tiende, misschien twintigste, keer Home Alone, in Zweden gaat om 15.00 uur in de middag massaal de tv aan voor de kerstcompilatie van Donald Duck (in het Zweeds: Kalle Anka). Deze traditie begon al in 1959 toen deze kerstspecial ‘From All Of Us To All Of You’ voor het eerst op tv kwam. Met gemiddeld 3,5 miljoen kijkers zitten er zelfs zoveel Zweden voor de buis dat er opmerkelijk minder 112-meldingen tijdens dit uur binnen komen, zo’n 20 procent. Dit effect wordt ook wel het Donald Duck-uurtje genoemd. Er gaan minder mensen de straat op, minder mensen zijn onderweg en daardoor neemt het aantal ongevallen af.
Eet- en drinktradities
Eigenlijk draait het tijdens de kerst maar om één ding: julbord. Het Zweedse kerstbuffet is groot en geliefd, en bevat jaarlijks ongeveer dezelfde gerechten. Een paar van de kerstklassiekers op het bord zijn de ingelegde haring, gerookte en gemarineerde zalm, leverpaté, Janssons frestelse (een soort aardappelgratin) en de traditionele kerstham. Julbord wordt afgesloten met rijstepap. Nog zo’n Zweedse traditie: wie de amandel in de rijstepap vindt, zal in het nieuwe jaar gaan trouwen.
Bij de Zweedse kerst hoort glögg, een soort warme wijn. Julol is ook zo’n kerstklassieker. Dit speciale kerstbiertje scoor je zelfs bij de Nederlandse vestigingen van de IKEA. Na het eten gaan de Zweden aan de julmust, dat zich het best laat omschrijven als kerstcola.
Knutsdagen
Hoewel de Zweden slechts één kerstdag kennen, betekent dit niet dat de kerstperiode daarna meteen ten einde is. Exact 20 dagen na 24 december zijn er de Knutsdagen. De kerstboom en alle andere kerstversieringen worden op die dag weggehaald, om vervolgens af te tellen naar de volgende kerst. Want Kerst: de Zweden zijn er dol op.
